Władysław Pniewski (nauczyciel)

---

Wykształcenie

Władysław Pniewski, jako utalentowany nauczyciel, przeszedł przez ważne etapy edukacyjnego rozwoju. Rozpoczął swoją drogę w gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim.

W 1912 roku zdobył dyplom Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, co stanowiło fundamentalny krok w jego kształceniu. Następnie, w latach 1913–1914, podjął studia z zakresu filozofii i teologii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie poszerzał swoje horyzonty intelektualne.

Po powrocie do Polski, w latach 1918–1920, kontynuował naukę na Uniwersytecie Wrocławskim. Po upływie sześciu miesięcy przeniósł się na Uniwersytet Poznański, gdzie skupił się na filologii polskiej. W 1920 roku zakończył studia, zdobywając uprawnienia do nauczania języka polskiego w szkołach średnich, a także historycznych i filozoficznych w klasach wyższych.

Jego akademickie osiągnięcia doprowadziły do uzyskania w 1925 roku tytułu doktora filozofii, który przyznano mu na podstawie rozprawy pt. „Narzecze wsi Zgorzelca”. W 1930 roku Pniewski został wyróżniony tytułem profesora gimnazjum, co stanowiło ukoronowanie jego długoletnich studiów i poświęcenia dla edukacji.

Życiorys

Władysław Pniewski był postacią niezwykle istotną w polskim szkolnictwie i kulturze okresu międzywojennego. Uczęszczał do klasycznego gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim, a następnie do Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie zdobył wykształcenie, kończąc naukę w 1912 roku. Już podczas nauki organizował nielegalne tajne koła, które promowały naukę języka polskiego. W 1913 roku zdał egzamin dojrzałości w Poznaniu i rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, początkowo w zakresie filozofii, a później teologii.

Po wybuchu I wojny światowej, Władysław został wcielony do armii pruskiej i służył na froncie wschodnim. Po zakończeniu konfliktu powrócił na studia, najpierw do Wrocławia, a następnie do Poznania, gdzie ukończył naukę w 1920 roku. Tego samego roku uzyskał uprawnienia do nauczania w szkołach średnich i podjął pracę jako nauczyciel.

W latach 1920–1924 był pracownikiem Gimnazjum im. Bergera w Poznaniu. W 1924 roku wystąpił do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z prośbą o płatny urlop, który spędził na nauczaniu w Gimnazjum Polskim w Gdańsku, gdzie przeprowadził się 19 kwietnia 1924 roku. Jego działalność edukacyjna i społeczna w Gdańsku trwała ponad 15 lat, w czasie których zyskał uznanie wśród społeczności lokalnej.

• Od 28 października 1924 roku był nauczycielem języka polskiego i łaciny w Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Gdańsku, gdzie zorganizował bibliotekę, która stała się największą polską biblioteką w Gdańsku, liczącą 13 tys. tomów w 1938.
• Od 1 września 1929 roku pracował w Polskich Szkołach Handlowych Macierzy Szkolnej.
• W latach 1927–1936 pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki.
• Był autorem wielu publikacji, w tym artykułów w „Rocznikach Gdańskich” oraz „Studiach Gdańskich”, gdzie opublikował ponad sto prac.
• W latach 1931–1934 był redaktorem kaszubskiego czasopisma „Gryf”, a także współpracował z Instytutem Bałtyckim oraz Związkiem Zachodnim.
• Wspomagał Polskie Słownik Biograficzny, pisząc biogram o Antonim Abrahamie, publikując go w tomie 1 w 1935 roku.

Władysław Pniewski prowadził również badania naukowe, które zaowocowały wieloma publikacjami dotyczącymi historii i literatury Pomorza Gdańskiego oraz kwestii związanych z Kaszubami. Do jego najważniejszych dzieł należą: „Język polski w dawnych szkołach gdańskich”, „Ćwiczenia w poprawnej wymowie dla szkół pomorskich” oraz „Przegląd literatury kaszubskiej”. Jest autorem monografii „Krzysztof Celestyn Mrongowiusz w okresie 1764–1855” oraz antologii „Morze polskie i Pomorze w Pieśni”. W jego dorobku literackim znajdują się także prace z zakresu historii regionalnej, takie jak „Łużyce, przeszłość i teraźniejszość” oraz „Gdańsk w polskiej literaturze pięknej”.

Władysław Pniewski był mężem Heleny z domu Rudnickiej i razem mieli trzy dzieci: Julię, urodzoną 19 kwietnia 1924 roku, Włodzisława, który przyszedł na świat w 1926 roku i zmarł w 1932 roku, oraz Eugenię Janinę Annę, urodzoną 11 listopada 1929 roku. Nie skorzystał z możliwości ucieczki przed wybuchem II wojny światowej i został aresztowany w październiku 1939, trafiając do obozu koncentracyjnego Stutthof. Niestety, 22 marca 1940 roku, razem z 67 działaczami polonijnymi Wolnego Miasta Gdańska, został rozstrzelany.

Zbiorową mogiłę Pniewskiego odnaleziono w listopadzie 1946 roku, a jego pogrzeb miał miejsce 4 kwietnia 1947 roku. Spoczął w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na gdańskiej Zaspie.

Odznaczenia

Wśród licznych osiągnięć Władysława Pniewskiego, nauczyciela o wybitnych zasługach, znajdują się liczne odznaczenia, które potwierdzają jego wkład w dziedzinę nauki oraz działalność edukacyjną.

• złoty Krzyż Zasługi w dziedzinie nauki,
• srebrny Wawrzyn Akademicki, przyznany 5 listopada 1935 roku,
• medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Upamiętnienie

W Gdańsku Wrzeszczu znajduje się ulica nosząca imię Władysława Pniewskiego, której historia sięga czasów sprzed II wojny światowej, kiedy to była znana jako Taubenweg. Postać ta jest pamiętana i szanowana, a także pełni rolę patrona II Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku.

---

Oceń: Władysław Pniewski (nauczyciel)

---