Stanisław Wolfarth

---

Życiorys

Stanisław Wolfarth przyszedł na świat 10 lutego 1933 roku w Gostyniu, jako syn Juliusza Wolfartha, który pełnił funkcję starosty gostyńskiego. Był prawnukiem Franciszka Wolfartha. Jego życie tragicznie naznaczyła śmierć ojca, który w 1942 roku zginął w obozie Auschwitz. W czasie drugiej wojny światowej Stanisław uczył się w domu pod czujnym okiem księdza Stefana Tabora, którego matka chroniła przed represjami.

Po wojnie kontynuował naukę w gimnazjum, a jego edukacja miała miejsce w konwikcie zarządzanym przez księży filipinów na Św. Górze. Po 1945 roku, jego matka próbowała prowadzić kawiarnię, jednak wkrótce spotkały ją szykany wynikające z działań ludowych władz, które dążyły do wyeliminowania prywatnej przedsiębiorczości. W obliczu tych trudności finansowych, Stanisław w 1948 roku, mając zaledwie szesnaście lat, był zmuszony do rezygnacji z nauki i podjęcia pracy. Rozpoczął swoją karierę od stanowisk takich jak kelner, referent oraz kierownik stołówki, aż w końcu trafił do wojska.

Podczas służby wojskowej, jako osoba uznawana za „element niepewny ideowo”, został przydzielony do Batalionów Pracy w kopalni Piast, gdzie spędził dwa lata. Po zakończeniu służby wojskowej, jego ścieżka zawodowa zakończyła się pracą jako elektryk, a następnie pakowacz.

W 1956 roku udało mu się zdać egzamin dojrzałości eksternistycznie w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. Niedługo później podjął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie, które ukończył w 1963 roku.

Po zakończeniu studiów, Stanisław związał się z działalnością naukową, początkowo pracując jako wolontariusz, a później doktorant w Zakładzie Farmakologii Polskiej Akademii Nauk. Owa instytucja, przekształcona na późniejszych latach w Instytut Farmakologii PAN, towarzyszyła mu przez ponad cztery dekady jego życia zawodowego.

W 1969 roku obronił doktora, przedstawiając dysertację na temat Wpływu estrów alkoholu 3,4,5-trójmetoksybenzylowego na centralny układ nerwowy. Od lat 1970–1971 był stypendystą Rządu Francuskiego w Zakładzie Neuropsychofarmakologii INSERM w Paryżu, gdzie odbył staże w Zakładzie Neuropatologii Doświadczalnej w Lyonie oraz w Instytucie Neurofizjologii w Marsylii. Po powrocie do kraju w 1971 roku, został wyznaczony na pełniącego obowiązki kierownika Pracowni Neurofarmakologii w Zakładzie Farmakologii PAN, którą kierował do 2003 roku.

W latach 1975–1977 miał zaszczyt być stypendystą Towarzystwa Maksa Plancka w Instytucie Eksperymentalnej Medycyny w Getyndze, w zespole profesora Karla-Heinza Sontaga. Ta owocna współpraca, rozwinięta o grupę profesora Alexandra Coolsa z Uniwersytetu Katolickiego w Nijmegen, trwała przez około dziewięć lat. W 1977 roku uzyskał habilitację na podstawie pracy Doświadczalne podstawy terapii choroby Parkinsona i równowagi cholinergiczno-dopaminowej w zwojach podstawy.

W latach 1980–1981 Stanisław był aktywnym członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, a podczas stanu wojennego, z powodów swoich kontaktów z wydawnictwami alternatywnymi oraz środowiskami emigracyjnymi, rozprowadzał literaturę zakazaną. Angażował się także w szeroką działalność charytatywną, w tym dystrybucję darów z zagranicy do kurii biskupiej w Krakowie.

W 1989 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1995 roku profesora zwyczajnego nauk medycznych. Rozpoczął współpracę z naukowcami z Zakładu Klinicznej Neurobiologii i Psychiatrii Wolnego Uniwersytetu w Berlinie, a także z Ireną Hausmanową-Petrusewicz oraz Anną Kamińską z Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego PAN, a także Kliniki Neurologii Akademii Medycznej w Warszawie, prowadząc przełomowe badania nad procesami starzenia. Ta współpraca trwała przez niemal trzydzieści lat.

W 2003 roku Stanisław Wolfarth przeszedł na zasłużoną emeryturę. Był członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Badań Układu Nerwowego, a także aktywnie uczestniczył w pracach Towarzystwa Farmakologicznego i Europejskiego Towarzystwa Behawioralnej Farmakologii. Jego osiągnięcia obejmowały także członkostwo w Radzie Naukowej Instytutu Farmakologii PAN w Krakowie oraz w Komisji Biologii Starzenia, jak również w Komitecie Patologii Komórkowej i Molekularnej Wydziału Nauk Medycznych PAN. Organizował wiele konferencji i sympozjów naukowych zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Po 1989 roku Stanisław kontynuował aktywność związkową i polityczną. Był członkiem Koła Solidarności pracowników PAN, a później przystąpił do Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, Unii Demokratycznej i Unii Wolności, startując do Sejmu. W roku 1993 zorganizował sympozjum naukowe w Zakopanem, które podsumowywało 20-letnią współpracę polsko-niemiecką.

Pasjonował się literaturą, historią oraz kosmologią, a także polityką. Jego umiejętności językowe obejmowały biegle trzy języki: angielski, francuski i niemiecki. Ożenił się z Wandą Błońską, z którą doczekał się trojga dzieci. Stanisław Wolfarth zmarł w Krakowie 20 listopada 2007 roku i spoczął na cmentarzu Rakowickim.

Praca naukowa

Stanisław Wolfarth jest autorem niemal stu innowacyjnych prac badawczych, które zostały opublikowane w recenzowanych czasopismach naukowych. Jego wkład w rozwój wiedzy naukowej jest znaczący, a liczne cytowania potwierdzają jej wartość.

Wybrane publikacje

• Ossowska K, Konieczny J, Wolfarth S, Wierońska J, Pilc A. Blockada podtypu receptora metabotropowego glutaminianu 5 (mGluR5) wykazuje działanie przypominające działanie antyparkinsonowskie u szczurów. „Neuropharmacology”. 41 (4), s. 413–20, wrzesień 2001. Liczba cytowań: 94 wg Web of Science,
• Ossowska K, Karcz M, Wardas J, Wolfarth S. Receptory dopaminowe D1/D2 w jądrze ogoniastym i prążkowiu w katalepsji neuroleptycznej. „European Journal of Pharmacology”. 182 (2), s. 327–34, 3 lipca 1990. Liczba cytowań: 91 wg Web of Science,
• Ossowska K, Wardas J, Smiałowska M, Kuter K, Lenda T, Wierońska JM, Zieba B, Nowak P, Dabrowska J, Bortel A, Kwieciński A, Wolfarth S. Powolna dysfunkcja neuronów dopaminergicznych nigrostriatalnych wywołana długoterminowym podawaniem paraquat u szczurów: model zwierzęcy wstępnych stadiów choroby Parkinsona? „European Journal of Neuroscience”. 22 (6), s. 294–304, wrzesień 2005. Liczba cytowań: 71 wg Web of Science,
• Konieczny J, Ossowska K, Wolfarth S, Pilc A. LY354740, agonista receptora metabotropowego glutaminianu grupy II, o potencjalnych właściwościach antyparkinsonowskich u szczurów. „Naunyn-Schmiedeberg’s Archives of Pharmacology”. 358 (4), s. 500–2, październik 1998. Liczba cytowań: 65 wg Web of Science,
• Lorenc-KociE, Wolfarth S, Ossowska K. Haloperidol zwiększający tonus mięśniowy u szczurów jako model sztywności parkinsonowskiej. „Experimental Brain Research”. 109 (2), s. 268–76, maj 1996. Liczba cytowań: 58 wg Web of Science.

Nagrody i wyróżnienia

Stanisław Wolfarth otrzymał wiele prestiżowych nagród i wyróżnień, które podkreślają jego znaczący wkład w dziedzinę nauki oraz farmakologii.

• złoty Krzyż Zasługi,
• nagroda Sekretarza Naukowego PAN (przyznana dwukrotnie; w latach 1977 oraz 1980),
• nagroda VI Wydziału Nauk Medycznych PAN (otrzymana dwukrotnie; w latach 1997 i 1999),
• nagroda Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego,
• nagroda Europejskiego Kolegium Neuropsychofarmakologii,
• nagrody Dyrektora Instytutu Farmakologii PAN,
• członkostwo honorowe Polskiego Towarzystwa Badań Układu Nerwowego (przyznane w 2005 roku).

---

Oceń: Stanisław Wolfarth

---