Czesław Gała

---

Życiorys

Przed wybuchem II wojny światowej w 1939 roku Czesław Gała niewątpliwie rozwijał swoje zainteresowania artystyczne, kończąc 7 klas szkoły podstawowej oraz 2 klasy gimnazjum. Wiosną 1940 roku, w wyniku działań wojennych, został zmuszony do pracy przymusowej w Niemczech. Dopiero w 1947 roku udało mu się powrócić do ojczyzny, gdzie zdecydował się na dalszą edukację artystyczną, kontynuując naukę w Liceum im. St. Batorego w Warszawie.

W latach 1947-1953 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, rozwijając swoje umiejętności pod okiem uznanych profesorów, takich jak Kowarski, Rafałowski oraz Bylina. W 1953 roku uzyskał dyplom, kończąc studia w pracowni prof. M. Byliny. Jego prace były prezentowane na wystawach studenckich, gdzie zyskały uznanie i nagrody.

Do 1955 roku Gała aktywnie uczestniczył w licznych wystawach organizowanych przez warszawską Zachętę, gdzie prezentował dzieła takie jak „Getto”, „Wymarsz Gwardii Ludowej”, „Zbiór ziemniaków” oraz „Żniwa”. Otrzymał II nagrodę na Ogólnopolskiej Wystawie Szkół Artystycznych, co potwierdzało jego talent i zaangażowanie w sztukę.

Jednak po ukończeniu studiów napotkał trudności, m.in. odmowę zameldowania przez władze w Warszawie, co skłoniło go do osiedlenia się w Gostyniu. W 1954 roku ożenił się z Ireną z d. Talarczak w Piaskach Wielkopolskich. Dwa lata później zorganizował społeczne Ognisko Plastyczne w Gostyniu, które prowadził przez następne 2 lata. Pomimo trudności materialnych, które nastały w 1959 roku, Gała znalazł sposób na połączenie pracy zarobkowej z twórczością, zajmując się rzemiosłem dekoracyjnym oraz ilustracją książkową, reklamą, malarstwem ściennym oraz mozaikami.

Po latach poszukiwań artystycznych opracował indywidualny styl malarstwa realistycznego. Od 1960 roku osiedlił się w Twardogórze, gdzie miał okazję uczestniczyć w plenerach artystycznych w latach 1977-78. W 1966 roku zrealizował malowidło na ścianie Szkoły Tysiąclecia w Twardogórze oraz dużą mozaikę na frontonie Szkoły Podstawowej nr 2 w Sycowie. Jego talent zaowocował indywidualnymi wystawami w Twardogórze (1972, 1996), Gostyniu (1977, 1984, 1986, 1996) oraz Jeleniej Górze (1978).

Od lat osiemdziesiątych Gała podejmował prace nad cyklem obrazów osadzonych w tematyce folkloru biskupiańskiego, współpracując ze znanym popularyzatorem tego dziedzictwa, Janem z Domachowa Bzdęgą. Jego prace, w tym 22 obrazy, znajdują się w muzeum w Gostyniu oraz w Muzeum im. Edmunda Bojanowskiego w Grabonogu, a także w wielu zbiorach prywatnych. Od 1978 roku uczestniczył w wystawach zbiorowych w miastach takich jak Radom, Wrocław (1985), Warszawa, Wiedeń, Sofia i Zagrzeb.

Na przełomie lipca i sierpnia 1986 roku był inicjatorem oraz komisarzem Ogólnopolskiego Pleneru Malarskiego w Grabonogu, a wyniki tej współpracy zaprezentowano na wystawie poplenerowej w grudniu tego samego roku w Gostyniu w Domu Kultury „Hutnik”. Czesław Gała zmarł 11 września 1991 roku w oleśnickim szpitalu, a jego ciało spoczęło na cmentarzu w Twardogórze przy ulicy Wrocławskiej.

W 2015 roku Muzeum Okręgowe w Lesznie miało przyjemność wystawić prace artysty na wystawie pt. „Stroje ludowe Wielkopolski – strój biskupiański”, gdzie zaprezentowano wybrane obrazy z jego dorobku. W styczniu 2020 roku w Muzeum Gostyńskim miała miejsce premiera szóstego numeru Rocznika Gostyńskiego, poświęconego życiu oraz twórczości Czesława Gały. Natomiast 3 czerwca 2022 roku w Centrum Kultury w Sycowie odbył się wernisaż wystawy jego wybranych obrazów.

Przypominając o jego twórczości, warto również zauważyć, że 20 kwietnia 2023 roku odbył się wernisaż wystawy czasowej pt.: „Pomniki oporu. Sztuka wobec powstania w getcie warszawskim (1943-1956)” w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie, na której zaprezentowano dzieło Czesława Gały pt.: „Sztab Powstania w Getcie”, a reprodukcja tego obrazu znalazła się również w katalogu wystawy.

Twórczość

Czesław Gała był artystą, który wybierał realizm jako styl swojego wyrazu. Podczas nauki u mistrzów z Akademii przyswoił sobie zasady precyzyjnego i rzetelnego rysunku, które stały się fundamentem jego twórczości. Jego prace zyskały dodatkowy wymiar dzięki wpływowi, jaki wywarły na niego pracownie Kowarskiego oraz Byliny, co można zauważyć w jego palecie kolorystycznej.

Kolorystyka Czesława Gały charakteryzuje się stonowaniem, harmonijnie łącząc brązy, szarości oraz wysmakowane odcienie zieleni. Z biegiem czasu artysta przeszedł proces, w którym dążył do wielkiej redukcji detali, co pozwalało mu kreować obrazy z użyciem szerokich i zwartym plam barwnych, które dynamizowały formę dzieł.

W swoim artystycznym credo Gała podkreślał wierność konwencji realistycznej, jednocześnie poszukując unikalnego języka plastycznego, opartego na najlepszych wzorach tradycji narodowej. Jego zaangażowanie w tę tradycję było nierozerwalnie związane z wiernością ziemi, z której pochodził.

Wykaz prac Czesława Gały oprac. Stefan Jankowiak

Twórczość Czesława Gały, zebrana przez Stefana Jankowiaka, to niezwykle bogaty dorobek artystyczny, obejmujący różnorodne tematy i style. Wśród jego prac wyróżniają się dzieła z cyklu o Biskupiznie, które przybliżają kulturę tego regionu poprzez portrety lokalnych muzyków i postaci, takie jak skrzypek Józef Kabała czy dudziarz Stanisław Jańczak. Gała uwiecznił również tradycje związane z kulturą biskupiańską, jak sceny z izb weselnych i wizerunki osób w tradycyjnych strojach.

Osobny cykl poświęcony jest portretom, gdzie znaleźć można wizerunki nie tylko bliskich artysty, jak jego żona Irena czy synowa Grażyna, ale także historycznych postaci pokroju powstańców wielkopolskich oraz papieża Jana Pawła II. Znaczącym elementem są też portrety przyjaciół i znajomych oraz egzotyczne prace, jak portrety Japończyków i Afrykanek.

Kolekcja prac o tematyce chłopskiej stanowi swoisty hołd dla życiu wsi – uwieczniono na nich m.in. żniwa, sianokosy i wykopki, co pozwala na spojrzenie z artystycznej perspektywy na codzienne zajęcia rolnicze.

W sekcji architektury i zabytków odnajdziemy prace przedstawiające ważne obiekty z Wielkopolski oraz Dolnego Śląska. Są to m.in. monumentalne kościoły i zabytkowe pałace, jak również idylliczne pejzaże parków i panoramy miejscowości.

Malarstwo historyczne Czesława Gały to synteza artystycznej wizji i historycznych wydarzeń. Znajdziemy tu obrazy poświęcone bohaterskim czynom z okresu II wojny światowej oraz portrety znaczących postaci ówczesnej epoki.

W jego malarstwie przyrody dominują inspirowane naturą obrazy – od pejzaży mazurskich po surowe zimowe widoki Tatry. Prace z tego cyklu charakteryzują się bogatymi kolorami i subtelnym wyczuciem detalu.

Malarstwo eksperymentalne ukazuje artystę jako twórcę niebojącego się nowych wyzwań, poprzez nietypowe formy jak autoportrety w stylu witrażowym czy abstrakcyjne kompozycje.

Prace dotyczące Jugosławii to seria obrazów, w których uchwycona została południowa nostalgia i piękno adriatyckiego wybrzeża, zdominowana przez motywy cyprysów i kamiennych budowli.

W ostatniej części znajdują się dzieła z różnorodnymi tematami. Możemy wśród nich wymienić martwe natury z elementami codziennego życia oraz impresje na tematy religijne jak „Ukrzyżowany” lub „Ostatnia Wieczerza”.

Repertuar Czesława Gały jest bardzo szeroki, jednak z różnych przyczyn nie wszystkie jego dzieła zostały odpowiednio zinwentaryzowane.

---

Oceń: Czesław Gała

---